Post date: 03:23:39 07-08-2014
Tiến hành điều trị về 3 mặt: bệnh căn, yếu tố khởi phát và huyết động.
1. Về bệnh căn (nguyên nhân):
- Phải điều chỉnh HA cao xuống và ngăn những đợt tăng vọt HA.
- Điều trị NMCT, TMCT.
- Đợt thấp tim và bệnh van tim hậu thấp, bệnh cơ tim tiên phát.
- Các bệnh phổi - phế quản, thuyên tắc ĐM phổi.
2. Tìm ra và điều trị một số yếu tố khởi phát như:
- Bỏ chế độ ăn nhạt.
- Truyền quá nhiều dịch và muối.
- Nhiễm trùng phổi - phế quản do vi khuẩn, virus cúm.
- Viêm nội tâm mạc do vi khuẩn.
- Các rối loạn nhịp.
- Thiếu máu, mang thai …
3. Điều chỉnh huyết động
Là để cải thiện sự hoạt động của tim và kìm hãm những tác động xấu của một số cơ chế bù trừ. Biện pháp: vận dụng những chế độ và thuốc men nào tác động được lên 3 yếu tố quyết định CLT:
1. Giảm tiền gánh và muối - nước (như thuốc lợi tiểu, Nitrat, UCMC, kiêng mặn …).
2. Giảm hậu tải và công của cơ tim (như thuốc giãn mạch, UCMC, nghỉ tĩnh …).
3. Tăng tính co bóp cơ tim (như các thuốc co sợi cơ dương).
A- CÁC CHẾ ĐỘ
- Nghỉ ngơi khi bị đợt cấp tính STT: cũng giúp giảm hoạt tính giao cảm.
- Giảm cân nặng dư thừa.
- Bỏ hút thuốc lá, nhất là người bệnh STP.
- Ăn giảm mặn < 2 g NaCl/ngày trong đợt cấp hoặc giai đoạn ST rất nặng.
B- ỨC CHẾ MEN CHUYỂN
- Cơ chế tác dụng:
* Giảm hoạt tính giao cảm vốn tăng cao trong ST. Tác động ở cả 3 tầng hệ giao cảm.
* Giảm Aldosteron, cho nên chống được: hạ Kali máu, tăng thể tích lưu thông và phù của ST.
* Ngoài ra cũng giảm hậu gánh (và cả tiền gánh) của ST.
- Dùng thận trọng (và có theo dõi sát)
* Nếu người bệnh có kèm suy thận (Creatinin máu > 3,4 mg%)
* Bệnh nhân có hạ HA.
- Liều lượng
* Khởi đầu liều rất thấp rồi nâng dần nhưng tới mức thấp và chia nhỏ.
* Ví dụ Captopril 12,5 mg x 3 lần/ngày.
C- THUỐC LỢI TIỂU
- Cơ chế tác dụng: bài tiết Natri cải thiện (giảm) tiền gánh.
- Cách xếp loại các lợi tiểu thành 3 nhóm:
1. Lợi tiểu quai: Furosemid (bd Lasilix), acid edecrinic.
2. Các thiazid: chống chỉ định khi có suy thận.
3. Lợi tiểu giữ Kali: Spironolacton điều trị cường Aldosteron (thường thấy trong STT) nhưng chống chỉ định khi có suy thận kèm theo vì có nguy cơ tăng K+ máu.
- Liều lượng thuốc:
* Cần phù hợp theo mức độ cấp cứu và độ nặng của STT.
* Trong các thể bệnh ổn định, dùng 1 - 2 viên/ngày.
- Các tác dụng phụ:
* Hạ Na máu, rối loạn K máu.
* Hạ HA, trụy mạch.
* Hạ thể tích lưu thông, mất nước, thiểu niệu - vô niệu.
- Theo dõi điều trị
* Không quên theo dõi cân nặng bệnh nhân, đo lượng nước tiểu mỗi ngày.
* Làm ion đồ của máu (và nước tiểu).
D- CÁC THUỐC GIÃN MẠCH
1. Các thuốc giãn tĩnh mạch là chủ yếu
- Tên thuốc: các Nitrat, Molsidomin.
- Cơ chế tác dụng: giảm tiền gánh cho nên cải thiện được các dấu hiệu ứ đọng.
- Đường dùng: đường TM, đường uống, ngậm dưới lưỡi (tác dụng nhanh trong vài phút).
- Chống chỉ định: hạ HA.
2. Các thuốc giãn động mạch là chủ yếu
- Cơ chế: giảm hậu gánh, do đó làm nhẹ công cho thất trái và cải thiện thể tích tống máu tâm thu (TMTT).
- Chọn những thuốc nào?
* Các Dihydropyridin (DHP) thế hệ thứ ba, còn Nifedipin là DHP thế hệ thứ nhất thì không dùng vì gây nhịp nhanh do phản xạ và cũng có tác dụng co sợi cơ âm tính.
* Diltiazem có tác dụng làm chậm nhịp cần thiết đối với ST, nhưng cũng là co sợi cơ âm tính nếu dùng kéo dài.
* Không dùng Hydralazin (vì gây nhịp nhanh theo phản xạ, cường giao cảm).
3. Các thuốc giãn mạch hỗn hợp
a- Prazosin (bd Minipress là một thuốc chẹn alpha).
b- Na nitroprussiat chỉ truyền TM.
c- Các UCMC (đã nêu trong mục B) đều phải thận trọng đối với người bệnh hạ HA.
E- CHẸN BETA?
Theo quan điểm trước đây suy tim là chống chỉ định đối với chẹn bêta.
Nhưng từ 1974 (Waagstein F) và mới gần đây người ta đã chứng minh vai trò của chẹn bêta điều trị ST nhẹ và vừa (chưa loạn chức năng thất trái quá nặng, EF chưa < 35%) lại rất tốt và rõ rệt, cả về mắc bệnh và tử vong, nhất là ST do BT/TMCB, với điều kiện là dùng liều thấp chia nhỏ và thời gian dài.
Cơ chế tác dụng có thể là:
- Bảo vệ chống hoạt tính mạn tính của hệ thần kinh giao cảm (với sự điều chỉnh đi xuống [down regulation] các thụ thể bêta;
- Chống tái định dạng;
- Và giản đơn chống tần số tim cao.
Nổi bật vai trò thuốc mới Carvedilol, một loại chẹn bêta (cả bêta 1 và 2), chẹn đồng thời với alpha 1, vì vậy vừa giảm giao cảm vừa giãn mạch cho nên rất tốt dùng để chống ST, không hoạt tính giống giao cảm nội tại (ISH) tức là có chống tần số tim cao. Có thể còn tác dụng trực tiếp trên cơ trơn giống như các Nitrat, Prostaglandin.
F- CÁC THUỐC CO SỢI CƠ DƯƠNG TÍNH
Cơ chế chung: tăng hàm lượng Ca++ nội bào trong sợi cơ tim góp phần cho sự co sợi cơ.
1. Digoxin:
- Cơ chế tác dụng: ức chế bơm Na+ và men ATP-ase của màng tế bào, do đó nó làm tăng hàm lượng Na+ và Ca++ trong các sợi cơ tim.
- Phạm vi an toàn rất hẹp giữa liều lượng điều trị và liều lượng độc.
- Chỉ định: STT có kèm rung nhĩ đáp ứng thất nhanh. Nếu có thiểu năng vành thì thường không nên dùng.
- Chống chỉ định:
* Rối loạn nhịp: nhịp nhanh thất, NTT thất;
* Rối loạn dẫn truyền: blôc nhĩ - thất, blôc xoang nhĩ, hội chứng Wolf - Parkinson - White (W.P.W);
* Hẹp hai lá khít, bệnh cơ tim phì đại bít hẹp (HOCM);
* Cơ tim nhão, mới sốc điện chưa lâu.
- Chống chỉ định tương đối:
* Trong STP cũng có thể dùng nhưng rất thận trọng.
* Suy thận: không dùng Digoxin (thải ra qua thận), chọn Digitoxin (thải qua gan mật).
* Người cao tuổi: phải giảm liều (thường ½ liều).
- Ngộ độc Digoxin:
* Hoàn cảnh thuận lợi gây ngộ độc là hạ K+ máu, hạ oxy mô, toan huyết, tăng Ca++ máu.
* Tốt nhất là phòng trước bằng định lượng Digoxin trong máu (cũng là theo dõi hiệu quả thuốc).
* Các dấu hiệu đơn giản trên lâm sàng: buồn nôn hoặc nôn, loạn màu sắc, nhịp chậm.
* Các dấu hiệu ĐTĐ của mức ngấm đủ Digoxin vào cơ tim để đạt tác dụng điều trị, nhưng cần nhớ mức này cũng đã rất gần mức ngộ độc (!).
* Rối loạn nhịp và dẫn truyền: nhịp xoang rất chậm, NTT thất, blôc nhĩ - thất, nhịp nhanh tâm thu nhĩ …
* Đoạn ST chênh xuống và lõm (nên có hình ảnh đáy chén).
* Thời khoảng QT ngắn lại.
2. Các thuốc kích thích giao cảm (Catecholamin): Dobutamin, Dopamin được truyền TM trong đa số ST cấp.
3. Amrinon
- Biệt dược Inocor (TM).
- Cơ chế tác dụng: ức chế men Phosphodiesterase do đó tăng dòng Calci đi vào tế bào, ngoài ra có tác dụng giãn ĐM.
- Tác dụng phụ: giảm tiểu cầu nếu dùng lâu.
G- CÁC THUỐC KIỂM SOÁT ĐÔNG MÁU NẾU CẦN
Aspirin chống kết vón tiểu cầu, Warfarin kháng Vitamin K, Heparin hoặc Fraxiparin chống đông thường được dùng trong STP.